Se Lorda ei plan coneguda en pr’omor dera aparicion de Maria a ua pastora en 1858, n’ei pas eth sol endret. Qu’avem enregistrat 2160 relates de visions o d’aparicions dera Vièrja ara Edat Mejana. E tanben un centenat d’aparicions ath sègle XIX, 400 ath sègle XX e dejà un vintenat ath sègle XXI.

En Comenge, era Vièrja qu’apareishec en mès d’un endret. Per exemple, en 1498, en vilatge de Senta Maria de Varossa, ua oelhèra sorda e muda que vedec era Vièrja e qu’esèc guarida après era aparicion. En 1682, deth costat d’Alan, era Vièrja que’s mostrèc a ua crabèra de dotze ans, Madeleine Serre; era capèra e era hont de Nòsta Dama de Sent Bernat que’n bremba era aparicion. Eth 23 de junh de 1859, a Arnaud Guilhèm, quate paisanas, Félicie Cavé, Jeanne Sarlabous, Marianne e Françoise Bernadet que se’n anavan guardar eths pòrcs. Que vederen era Vièrja, sent Pèir e sent Joan. Eth lòc qu’ei tostemps mercat per ua estatua de pèira en bòsc de Pishalop.
E per acitau, era Vièrja que parla gascon ! «Que sòi Maria deth Cèu» ç’arresponec a Ceseta.

Legenda imatge: capèra de Nòsta Dama deras Vinhas, vilatge Senta Maria de Varossa, sègle XV.

Anna-Pèir Darrées

Aubetas o batanadas ?

En Nebosan e en Borjac, que las aperam « eras aubetas », que son eras voladas de campanas que sonan cada ser a partir deth 13 de deceme e dinc ath ser de Nadau. En Luishonés, que parlan meslèu de « litorns » o d'«octaves » o « actaves » pr’omor que començan guaireben 8 dias abans Nadau. A Nistòs, que parlan eres d' « esposòbras » e de cap a Isaut, que parlam de « batanadas »
De còps, mès que campanas que sonan a bando, que podem escotar aires de Nadau tocats en carrilhon, coma a Aspèth o a Sent Gaudenç (36 campanas). Aqueras campanadas que s’entenen tanben en Lauragués, en Albigés o en Roergue a on parlan de trelhons o de nadalets. E eth monde que daurissen era hièstra entà escotar-las.
Quauques cloquèrs comengeses que hèn resisténcia : Cassinhabèra, Castèthviague, Isaut, etc. E de còps, eras campanas son encara viradas sus eras madeishas a man.
Aubeta que vengueria de alba entà significar qu'eths dias que van/tornan aumentar ath solstici d’ivèrn.
Senta Lúcia qu’ei fòrça celebrada en Euròpa deths Nòrd, deras nets fòrça longas, mès tanben en Sicília, on seria nescuda de cap a 283.
Esüelhicada, Lúcia que ven deth latin lux, era lutz. Qu’ei ua personifacacion dera lutz, sincretica a fèt. Mès pr'aquò ath 13 de deceme eths dias que baishan encara ??? Estranh...
En calendari julian, Senta Lúcia qu’èra eth 23 de deceme ; mès dambe era refòrma deth papa Gregòri XIII, que's tirèc 10 dias d’un còp : eth 4 d’octobre de 1582 que hoc eth 15 … E donc atau era nòsta Lúcia que s’avancèc dinc ath 13 de deceme…Eth arreproèr, eth, n’a pas cambiat : «Entà Senta Lúcia, un saut de puça ; entà Nadau, un saut de brau e entà Cap d’An, que’s coneish eth petit e eth gran ».
Entà’n saber mès : https://www.carillonsenpaysdoc.fr/fr

Matiu Fauré

Cada dimars
18h30 - 20h30
Sala deras hèstas

Los Dançaires de Bossens

Arrepresa deth talhèr setmanèr de danças tradicionalas occitanas, entà debutants coma confirmats, organizat peths Dançaires de Bossens.
Contact e informacions : 06 74 97 35 10 / 05 61 90 16 72.

MARTRAS TOLOSANA (31) – 04/12
20h00 - sala deras hèstas
SENT MARTÒRI (31) -06 /12
20h00 - sala deras hèstas
BANHÈRES DE LUISHON (31) – 23/12
20h30 - sala Henri Pac

Pèça de teatre Lo Boçut pera Rampa Teatre Interregional Occitan

Un còp èra… autrament dit : que i a bèth temps a… un gojat, boçut, que volia hèr eth torn de França entà véder país, d’autas gents. Sense cap de paur, que's trufa dera lei. A conforma que tròba monde navèth, era sua quèsta que's destria : que vòu que l'apèren “camarada” e non pas mès “boçut”… Que mos empòrta en son viatge cargat de tresòrs eths mès fabuloses que trobam pas qu'en eth condes.
https://www.larampe-tio.org/spectacle/lo-bocut-teatre-de-trastets/
Concepcion deth espectacle : Gili Buonomo e Ives Durand, d’après Le Bossu, d’Ives Rouquette.
Arrepresentacion gratüita, gràcias ath sosten deth Conselh Departamentau de Hauta-Garona.

Maison deths Joenes e dera Cultura

Eras encontradas dera Pastorala : eth programa deth mes.

Diluns 9 e 16 de deceme – 17 h : encontrada ath torn dera lenga e dera cultura gascona ara MJC.
Dimars 3, 10 e 17 de deceme (Plantièr deth Casino) 12 h – 14 h : jòc de quilhas de nau.
Dimarç 10 de deceme (La Soulane, Jedeu [65]) – 20 h - talhèr cantada
Informacions mès precisas : 06 75 08 85 20 / pastorala31@gmail.com

Dijaus 5 e 19 de deceme
La Cafetière
17 h – 18 h

Que parlam gascon

Talhèr de conversacion que s’adreça aths que parlan occitan un bricalh, plan, dambe passion o que'n son pècs e qu'an enveja d'arretrobà's, entà partatjar eth plaser de discutar e d’escambiar sus subjèctes variats ena lenga deth país. En tota simplicitat e en un ambient conviviau.
Animat per Matiu Fauré.
Arrensenhaments, inscripcions :
lacafetiere.aurignac@gmail.com / 06 76 68 59 43

Divendres 6 e 20 de deceme
Espaci Joenessa dera M.J.C - 1 bd Charles de Gaulle
17h30 - 19h30

Talhèr d'Occitan Gascon

Talhèr conviviau basat sus era discussion, jòcs e exercicis, entà practicar eth gascon de faiçon agradiva e participativa e en tot (tornar) descobrir ua cultura amagada.
Alternància entram descobèrta e explicacion dera lenga e oralitat blossa.
Animat per Matiu Fauré

Prètz : 130€/an (prètz en baishar)
Organizacion : M.J.C. de Sent Gaudenç, en partenariat dambe Eth Ostau Comengés.
Contact : 05 61 94 66 45 / info@mjc-st-gaudens.org / https://www.mjc-st-gaudens.org /
mathieu.faure@ostaucomenges.org

Tèma dera annada : eras bèstias de çò de nòste.
A cada pagina, ua illustracion hèta peths escolans de ua deras 12 escòlas dera Comunautat de Comunas deths Pirenèus Haut Garoneses, ua fotò e ua carta d’identitat dera bèstia dambe eras suas caracteristicas principalas. Cada bèstia que serà tanben acompanhada d’un conde o de ua istòria legida per collegians e liceans e mesa en linha e consultabla dambe QrCode.
Aquiu qua'vetz eth bon de comanda :Clicar ací
Contact : https://www.facebook.com/calendarigascon/?locale=fr_FR